1.วัคซีนป้องกันโรคอีสุกอีใส (Varicella vaccine)

ข้อแนะนำในการฉีดวัคซีนป้องกันโรคอีสุกอีใส (Varicella vaccine)

● ฉีดวัคซีน 2 dose โดยพิจารณาตรวจเลือดก่อนฉีดวัคซีน

● หลังได้รับวัคซีนป้องกันโรคอีสุกอีใส แนะนำให้คุมกําเนิดอย่างน้อย 1 เดือน

● ห้ามฉีดวัคซีนป้องกันโรคอีสุกอีใส ในระหว่างการตั้งครรภ์

● กรณีที่หญิงตั้งครรภ์ไม่ได้รับวัคซีนป้องกันโรคอีสุกอีใสก่อนตั้งครรภ์ ควรได้รับวัคซีนหลังคลอด 2 ครั้ง ห่างกัน 4-8 สัปดาห์

● กรณีที่หญิงตั้งครรภ์สัมผัสกับผู้ที่เป็นโรคอีสุกอีใส โดยที่ไม่มีประวัติการเป็นอีสุกอีใส และการฉีดวัคซีนมาก่อนการตั้งครรภ์ แพทย์จะทำการตรวจเลือดเพื่อหาภูมิคุ้มกันต่อเชื้ออีสุกอีใส หากมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรค แพทย์จะทำการพิจารณาให้วัคซีนต่อไป

2. วัคซีนป้องกันโรคหัด-คางทูม-หัดเยอรมัน (Measles-Mumps-Rubella, MMR)

1.วัคซีนรวมป้องกันโรคคอตีบ-บาดทะยัก (Diphtheria and Tetanus toxoids combine (DT/dT) vaccine)

วัคซีนคอตีบ บาดทะยัก เป็นวัคซีนรวมที่คุณแม่ตั้งครรภ์ทุกท่านควรได้รับ โดยวัคซีนบาดทะยักคนท้อง จะช่วยป้องกันการติดเชื้อโรคบาดทะยักในทารกแรกเกิดจากการทำคลอด ไม่ว่าจะเป็นการตัดสายสะดือที่ไม่สะอาด วัคซีนบาดทะยักคนท้อง จึงมีความสำคัญ และวัคซีนคอตีบ ป้องกันโรคคอตีบที่อาจมีการระบาดขึ้น ซึ่งวัคซีนรวมโรคคอตีบ-บาดทะยักที่แนะนำในหญิงตั้งครรภ์ คือ วัคซีนรวมป้องกันโรคคอตีบ-บาดทะยัก (dT) ซึ่งจะช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันโรคคอตีบ และบาดทะยักให้กับคุณแม่ และทารกตั้งแต่แรกเกิดได้ดี

ข้อแนะนำในการฉีดวัคซีนรวมป้องกันโรคคอตีบ-บาดทะยัก (Diphtheria and Tetanus toxoids combine (DT/dT) vaccine)

● ควรมีการฉีดวัคซีนคอตีบ บาดทะยัก จำนวน 3 เข็ม โดยเข็มที่ 1 ฉีดทันทีที่ทราบว่าตั้งครรภ์ หลังจากนั้นอย่างน้อย 1 เดือน ให้ฉีดเข็มที่ 2 และหลังจากเข็มที่ 2 อย่างน้อย 6 เดือน ให้ฉีดเข็มที่ 3 และควรมีการฉีดวัคซีนกระตุ้นทุก 10 ปี

● กรณีที่หญิงตั้งครรภ์มีประวัติได้รับวัคซีนมาแล้ว 1 ครั้ง ให้ทำการฉีดอีก 2 ครั้ง โดยมีระยะห่าง 0,6 เดือน

● กรณีหญิงตั้งครรภ์เคยได้รับวัคซีนป้องกันบาดทะยักมาแล้ว 2 ครั้ง ให้ทำการฉีดอีก 1 ครั้ง โดยมีระยะห่างระหว่างครั้งที่ 2 กับครั้งที่ 3 อย่างน้อย 6 เดือน และให้วัคซีนกระตุ้นทุก 10 ปี

● ไม่พบว่ามีผลข้างเคียงต่อหญิงให้นมบุตร หรือทารกที่ได้รับนมแม่

ปัจจุบันได้มีการแนะนำให้ “ฉีดวัคซีนรวมป้องกันคอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน (diphtheria-tetanus-acellular pertussis vaccine, Tdap)” ในหญิงตั้งครรภ์ โดยควรฉีดตั้งแต่อายุครรภ์ 27-36 สัปดาห์ จำนวน 1 เข็ม เพื่อป้องกันการติดเชื้อไอกรนในทารกแรกเกิด จนถึง 6 เดือน ที่อาจติดเชื้อไอกรนจากคุณแม่ที่ป่วยเป็นไอกรน เพราะไอกรน เป็นโรคที่สามารถติดต่อได้โดยการไอ จามรดกัน ซึ่งพบไอกรนในเด็กทารกตั้งแต่เดือนแรกได้บ่อย และมักมีอาการรุนแรง

2.วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ (Inactivated influenza vaccine)

ในประเทศไทยมักพบการระบาดของไข้หวัดใหญ่ในช่วงฤดูฝน และฤดูหนาว และพบความเสี่ยงต่อการเกิดโรคแทรกซ้อนในคนท้องที่ติดเชื้อโรคไข้หวัดใหญ่ได้ คนท้องหลายท่านจึงอาจกังวลว่า คนท้องฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ได้ไหม เพราะเกรงว่าหากติดเชื้อจะส่งผลกระทบต่อทารกในครรภ์

การติดเชื้อโรคไข้หวัดใหญ่ในหญิงตั้งครรภ์ มักมีความเสี่ยงต่อการเสียชีวิต และเกิดโรคแทรกซ้อนได้ ดังนั้น จึงแนะนำให้มีการฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ชนิดเชื้อตาย เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอาการรุนแรง และเกิดภาวะแทรกซ้อนในหญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อไข้หวัดใหญ่ และยังช่วยสร้างภูมิคุ้มกันให้กับทารกตั้งแต่แรกเกิดได้ โดย American College of Obstetricians and Gynecologists ได้แนะนำให้หญิงตั้งครรภ์ได้รับวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ เมื่ออายุครรภ์มากกว่า 4 เดือน หรืออายุครรภ์มากกว่า 14 สัปดาห์ เนื่องจากพบว่าช่วงอายุครรภ์ไตรมาสที่ 2 และ 3 เมื่อหญิงตั้งครรภ์มีการติดเชื้อไข้หวัดใหญ่ จะมีอัตราเสียชีวิตสูง แต่กรณีที่หญิงตั้งครรภ์มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรคแทรกซ้อน สามารถฉีดได้ทุกระยะของอายุครรภ์ แต่ควรอยู่ภายใต้การดูแลของสูตินารีแพทย์

ข้อแนะนำในการฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ (Inactivated influenza vaccine)

● ควรได้รับวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ทุกปี เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกัน

● ไม่มีข้อห้ามใช้วัคซีนในหญิงให้นมบุตร

3. วัคซีนป้องกันโควิด 19 (COVID-19 vaccine)

หากกำลังตั้งครรภ์คุณแม่สามารถรับการฉีดวัคซีนโควิด-19 ได้ตามปกติหลังมีอายุครรภ์ครบ 12 สัปดาห์หรือ 3 เดือน สำหรับผู้ที่ไม่แนะนำให้ฉีดคือคุณแม่ที่มีอาการแพ้วัคซีนจากเข็มแรกอย่างรุนแรง หรือมีข้อห้ามจากแพทย์ที่ทำการดูแลโดยตรง นอกจากนี้หากไม่รับวัคซีนจะมีโอกาสติดเชื้อโควิด-19 และอาจมีอาการรุนแรงในผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง ดังนี้

• ตั้งครรภ์เมื่อมีอายุมาก
• มีน้ำหนักสูงกว่ามาตรฐาน
• การมีภาวะครรภ์เป็นพิษ
• มีโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวานหรือความดันโลหิตสูง

โดยข้อมูลวัคซีนที่มีการรับรองแน่ชัดว่าเหมาะสมกับหญิงตั้งครรภ์ที่สุดคือชนิด mRNA คือวัคซีนโมเดอร์นาและวัคซีนไฟเซอร์ อย่างไรก็ตามก่อนฉีดวัคซีนทุกครั้งควรปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอ

วัคซีนคนท้อง พิจารณาฉีดเมื่อมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อสูง

1.วัคซีนป้องกันโรคไวรัสตับอักเสบ บี (Hepatitis B vaccine)

พิจารณาให้ฉีดได้ในหญิงตั้งครรภ์ ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี เช่น มีคู่นอนหลายคนในช่วง 6 เดือนที่ผ่าน หรือมีคู่นอนที่เป็นพาหะของโรคไวรัสตับอักเสบบี เคยหรือกําลังใช้ยาเสพติด เป็นต้น ถึงแม้ว่าจะเป็นวัคซีนชนิดเชื้อตาย แต่ยังพบว่ามีความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์ แต่ยังไม่มีข้อมูลมากพอ จึงแนะนำให้ฉีดเฉพาะผู้ที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อสูง ซึ่ง WHO แนะนำว่าสามารถใช้ได้ในหญิงให้นมบุตร

2.วัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบ เอ (Hepatitis A vaccine)

พิจารณาให้ฉีดได้ในหญิงตั้งครรภ์ ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบเอ เช่น ผู้ที่จำเป็นต้องเดินทางไปแหล่งระบาดของโรค หรือมีอาชีพที่มีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อ เช่น ผู้ที่ทำงานในห้องปฏิบัติการเกี่ยวกับไวรัสตับอักเสบบี หรือผู้ป่วยโรคตับ เพราะถึงแม้ว่าจะเป็นวัคซีนชนิดเชื้อตาย แต่ยังมีผลเพิ่มความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์ได้ แต่น้อยมาก จึงแนะนำให้ฉีดเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยง และสามารถฉีดในหญิงให้นมบุตรได้

3.วัคซีนป้องกันโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากเชื้อ Haemophilus influenzae ชนิด b หรือ ฮิบ (Haemophilus influenzae type b, Hib vaccine)

พิจารณาให้ฉีดได้ในหญิงตั้งครรภ์ ที่มีความเสี่ยงต่อการติดโรค เนื่องจากลดความรุนแรงของโรคในมารดา และทารกในครรภ์ได้ แต่ไม่แนะนำให้ฉีดวัคซีนฮิบในหญิงตั้งครรภ์ทั่วไปที่ไม่มีความเสี่ยง สามารถฉีดในหญิงให้นมบุตรได้

4.วัคซีนป้องกันโรคไข้กาฬหลังแอ่น (Meningococcal C conjugate vaccine, MenCCV)

พิจารณาให้ฉีดได้ในหญิงตั้งครรภ์ ที่มีความเสี่ยงต่อการติดโรค เพราะยังไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับความปลอดภัยสำหรับใช้ในหญิงตั้งครรภ์ แต่สามารถฉีดในหญิงให้นมบุตรได้

5.วัคซีนป้องกันการติดเชื้อ Streptococcus pneumoniae ชนิดโพลีแซคคาไรด์หรือ วัคซีนชนิดโพลีแซคคาไรด์ 23 สายพันธุ์ (23-valent pneumococcal polysaccharide vaccine, 23vPPV)

พิจารณาให้ฉีดได้ในหญิงตั้งครรภ์ ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิด invasive pneumococcal disease (IPD) เช่น ผู้ที่ยังไม่เคยได้รับวัคซีนนี้ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา และยังไม่เคยได้รับวัคซีนมาก่อนหน้านี้ เพราะถึงแม้ว่าจะเป็นวัคซีนชนิดเชื้อตาย แต่ยังไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับความปลอดภัยเพียงพอสำหรับใช้ในหญิงตั้งครรภ์ แต่ถ้าจะให้ดีสำหรับหญิงที่มีความเสี่ยงติดเชื้อ IPD รวมทั้งผู้ที่สูบบุหรี่ ควรได้รับวัคซีนก่อนการตั้งครรภ์ สำหรับหญิงให้นมบุตรสามารถฉีดได้

6.วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า (Rabies vaccine )

พิจารณาให้ฉีดได้ในหญิงตั้งครรภ์ ที่มีความเสี่ยงต่อการได้รับเชื้อ แต่ยังไม่พบว่า หญิงตั้งครรภ์ที่ได้รับวัคซีนจะส่งผลกระทบต่อทารกในครรภ์ และยังไม่พบว่า การให้วัคซีนในหญิงให้นมบุตรจะมีผลต่อทารก แต่ถึงอย่างไรก็ควรใช้วัคซีนอย่างระมัดระวังในหญิงให้นมบุตร

นอกจากนี้ ยังมีวัคซีนชนิดเชื้อตายอื่นๆ ที่ควรพิจารณาให้ฉีดสำหรับหญิงตั้งครรภ์ที่มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อนั้นๆ เช่น วัคซีนป้องกันโรคไข้กาฬหลังแอ่น ชนิดโพลีแซคคาไรด์ (Meningococcal polysaccharide vaccine, 4vMenPV) วัคซีนป้องกันโรคไทฟอยด์ ชนิดฉีด (Typhoid Vipolysaccharide vaccine; Parenteral) วัคซีนป้องกันโรคไข้สมองอักเสบเจอี (Japanese encephalitis, JE, vaccine) และวัคซีนป้องกันโรคโปลิโอชนิดฉีด (Inactivated poliomyelitis vaccine, IPV) เป็นต้น ทั้งหมดนี้ควรได้รับการพิจารณาฉีดจากทางการแพทย์

รู้ไว้ไม่เสี่ยง! วัคซีนคนท้อง “ห้าม” ใช้ในหญิงตั้งครรภ์

นอกจากวัคซีนคนท้องที่แนะนำให้ฉีดระหว่างตั้งครรภ์ และแนะนำให้ฉีดวัคซีนคนท้องเมื่อมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคนั้นๆ แล้ว ยังมีวัคซีนชนิดเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์ ที่ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์อีกด้วย เพราะมีความเสี่ยงต่อการเกิดความผิดปกติของทารกในครรภ์ตามมาได้ และหากหญิงวัยเจริญพันธุ์ได้รับวัคซีนเหล่านี้ ควรมีการคุมกำเนิดอย่างน้อย 1 เดือน และอยู่ภายใต้การดูแลของสูตินารีแพทย์อย่างใกล้ชิด

วัคซีนชนิดเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์ ห้ามฉีดในระหว่างการตั้งครรภ์ มีดังนี้

1.วัคซีนป้องกันวัณโรค (Bacille Calmette Guerin, BCG vaccine; Live attenuated strain Mycobacterium bovis)

2.วัคซีนป้องกันโรคหัด-คางทูม-หัดเยอรมัน (Measles-Mumps-Rubella, MMR vaccine)

3.วัคซีนป้องกันโรคหัด (Measles live-virus vaccine)

4.วัคซีนป้องกันโรคคางทูม (Mumps live-virus vaccine)

5.วัคซีนป้องกันโรคหัดเยอรมัน (Rubella live-virus vaccine)

6.วัคซีนป้องกันโรคอีสุกอีใส (Varicella zoster live-virus vaccine, VAC)

7.วัคซีนป้องกันไข้ทรพิษหรือฝีดาษ (Vaccinia vaccine/smallpox vaccine)

8.วัคซีนป้องกันโรคไทฟอยด์ชนิดให้ทางปาก (Oral typhoid vaccine)

9.วัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูก (Live attenuated influenza vaccine, LAIV)

10.วัคซีนป้องกันโปลิโอชนิดรับประทาน (Oral Polio Vaccine, OPV)

11.วัคซีนโรต้าไวรัส (Rotavirus vaccine)

12.วัคซีนป้องกันโรคไข้เหลือง (Yellow fever vaccine)

13.วัคซีนป้องกันโรคงูสวัด (Zoster vaccine)

14.วัคซีนป้องกันอหิวาตกโรคชนิดรับประทาน (Oral cholera vaccine/OCV)

15.วัคซีนโรคนิวโมคอคคัสชนิดคอนจูเกต (7-valent pneumococcal conjugate vaccine, 7vPCV)

คุณแม่ตั้งครรภ์ หรือผู้ที่กำลังวางแผนมีบุตร คงหายสงสัยแล้วใช่ไหมคะ ว่าคนท้องฉีดวัคซีนอะไรบ้าง คนท้องฉีดวัคซีนได้ไหม และเห็นแล้วใช่ไหมคะว่า การฉีดวัคซีนมีความสำคัญต่อตัวคุณแม่เอง และทารกในครรภ์ ไปจนถึงหลังคลอดเลยทีเดียว

ดังนั้น แนะนำให้คุณแม่รีบเช็กตัวเองนะคะ ว่าได้รับวัคซีนครบถ้วนแล้วหรือยัง เพื่อจะได้ทำการฉีดป้องกันโรคต่างๆ ให้กับตัวคุณแม่ และสร้างภูมิคุ้มกันโรคให้ทารกตั้งแต่ในครรภ์ได้ค่ะ หากคุณแม่ท่านใดมีคำถามเพิ่มเติม หรือยังสงสัยเกี่ยวกับการฉีดวัคซีนคนท้อง วัคซีนคอตีบ บาดทะยัก วัคซีนบาดทะยักคนท้อง วัคซีนไอกรน คุณแม่สามารถสอบถามได้ที่ช่อง COMMENT ด้านล่าง ได้เลยนะคะ ทาง ADMIN จะรีบหาข้อมูลมาตอบกลับให้ค่ะ

แถมเพิ่ม รู้ไว้ไม่เสี่ยง! วัคซีน “ห้าม” ใช้ในหญิงให้นมบุตร

วัคซีนชนิดเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์ ห้ามฉีดในระหว่างการให้นมบุตร มีเพียง 2 ชนิดดังนี้

1. วัคซีนป้องกันโรคฝีดาษลิง หรือฝีดาษ (Monkeypox/Smallpox (ACAM2000))

2. วัคซีนป้องกันไข้เหลือง (Yellow Fever)

อ้างอิงข้อมูล

ธีราพร ชนะกิจ, คําถามที่พบบ่อยในการให้วัคซีนในหญิงมีครรภ์ (คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, 2559), หน้า 2-21.

https://www.cdc.gov/breastfeeding/breastfeeding-special-circumstances/vaccinations-medications-drugs/vaccinations.html